ks.
prof. URad. dr Grzegorz Zieliński, wikariusz sądowy
Do
użytku wewnętrznego
Radom 2024
Standardy ochrony dzieci
(pieczęć parafii)
PREAMBUŁA
W
parafii Rzymskokatolickiej pw. Św. Filipa Neri i Św. Jana Chrzciciela w
Studziannie
został
opracowany i wprowadzony w życie niniejszy dokument, który stanowi realizację
prawnego obowiązku dotyczącego wprowadzenia we wszelkich instytucjach, w
których przebywają dzieci, standardów ich ochrony przed krzywdzeniem [ustawa z
dnia 28 lipca 2023 roku o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz
niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1606)]. Opracowując dokument, wzięto
pod uwagę wytyczne zarówno prawa państwowego, jak i kościelnego.
Kościół wdrażając standardy ochrony
dzieci przed przemocą wpisuje się w realizację misji powierzonej mu przez
Jezusa, aby nie zginęło żadne z tych najmniejszych (por. Mt 18, 14). W oparciu
to tę ewangeliczną misję uznaje, że dobro dziecka jest najważniejsze. Ludzie
Kościoła przyjmują nie tylko ustawową, lecz przede wszystkim moralną
odpowiedzialność za ochronę i promowanie dobra wszystkich dzieci oraz
zobowiązują się dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić bezpieczne i przyjazne
środowisko, w którym dzieci są szanowane i doceniane. Niedopuszczalne jest
bowiem stosowanie przez kogokolwiek wobec dziecka przemocy w jakiejkolwiek
formie. Wszyscy jesteśmy więc zobowiązani do wrażliwości i rozpoznawania tych,
którzy potrzebują pomocy oraz bezzwłocznego podejmowania działań w przypadku
podejrzeń lub ujawnienia okoliczności, które mogą wskazywać, że dziecku zagraża
lub dzieje się krzywda. Kościół działa sprawnie i zgodnie z procedurami, aby
zapewnić dzieciom skuteczną pomoc i wsparcie na jak najwcześniejszym etapie,
przestrzegając praw dziecka wynikających z Konwencji o Prawach Dziecka, z
dokumentu Papieskiej Komisji ds. Ochrony Małoletnich „Uniwersalne Ramy do
Wytycznych” oraz ustawodawstwa polskiego.
Odpowiedzialnym za wdrażanie w
życie niniejszych standardów ochrony przed przemocą jest proboszcz
(administrator) parafii. Standardy ochrony są dostępne w parafii i podane do
publicznej wiadomości.
OBJAŚNIENIE TERMINÓW (SŁOWNICZEK)
Osoby,
ich role i funkcje w Kościele
Biskup
– biskup lub
arcybiskup diecezjalny, ordynariusz ordynariatu i prałat Prałatury Personalnej
Kościoła łacińskiego oraz hierarcha Kościołów wschodnich.
Duchowieństwo
– biskupi, księża
i diakoni.
Kapłan
– osoba, która
spełnia w imieniu wspólnoty religijnej funkcje kultowe i rytualne.
Ksiądz
– duchowny
chrześcijański posiadający święcenia kapłańskie.
Organizator
wyjazdu –
osoba/podmiot uprawniony do organizacji wyjazdu dzieci – parafie, wspólnoty
religijne, szkoły i placówki, przedsiębiorcy podlegający ustawie o usługach
turystycznych, osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki nieposiadające
osobowości prawnej.
Osoba
świecka – członek
Kościoła katolickiego i personel Kościoła inny niż biskupi, księża, diakoni i
osoby zakonne.
Osoby
konsekrowane –
osoby, które w sposób szczególny poświęcają życie Bogu. Łączy je konsekracja,
która wiąże się ze złożeniem Bogu ślubów czystości oraz najczęściej również
ubóstwa i posłuszeństwa, choć zależy to od formy życia konsekrowanego. Należą
do nich członkowie stowarzyszeń zakonnych oraz świeckie osoby konsekrowane.
Personel
kościelny –
duchowny, osoba zakonna lub inna osoba zatrudniona przez Kościół na podstawie
umowy, podwykonawstwa, dobrowolnie lub nieodpłatnie.
Proboszcz,
administrator –
mianowany przez biskupa duszpasterz i zarządca parafii.
Szafarz
nadzwyczajny Komunii Świętej –
osoba wyznaczona do udzielania Komunii Świętej, gdy zabraknie odpowiedniej
liczby szafarzy zwyczajnych.
Wolontariusz
– osoba, która na
rzecz innych osób lub danej grupy społecznej, dobrowolnie i bezpłatnie
świadczy pracę wykraczającą poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie.
Określenie „bezpłatna” nie oznacza „bezinteresowna”, lecz „bez wynagrodzenia
materialnego”.
Organizacja
posługi Kościoła
Diecezja
– jednostka
administracyjna w kościołach chrześcijańskich podległa biskupowi.
Duszpasterstwo
poza parafialne –
duszpasterstwa, wspólnoty, grupy gromadzące młodych ludzi (młodzież licealna,
studenci, młodzi dorośli), w tym wolontariaty, wakacyjne spotkania młodych
(organizowane przez zakony, zgromadzenia zakonne, wspólnoty), festiwale
młodzieżowe, rekolekcje wyjazdowe, wspólnoty różnych stanów, pielgrzymki
piesze, pielgrzymki autokarowe, środowiska harcerskie. To dzieła, które mogą
działać przy parafiach, ale mają struktury poza parafialne.
Duszpasterstwo,
w tym duszpasterstwo parafialne –
sytuacja, w której jedna osoba jest odpowiedzialna za dobro drugiej lub za
wspólnotę wyznaniową. Obejmuje celebrowanie liturgii, zapewnienie porad i
wsparcia duchowego, edukację, poradnictwo, opiekę medyczną i pomoc w
potrzebie. Wszelka praca polegająca na nadzorze lub wychowaniu dzieci jest
dziełem duszpasterskim.
Parafia
– określona
wspólnota wiernych, utworzona na sposób stały w Kościele partykularnym, nad
którą pasterską pieczę, pod zwierzchnictwem biskupa diecezjalnego, powierza się
proboszczowi (administratorowi), jako jej własnemu pasterzowi.
Dzieci
i osoby bezbronne
Dziecko
– osoba poniżej 18.
roku życia.
Dziecko
wykorzystane seksualnie –
każde dziecko w wieku bezwzględnej ochrony, jeśli osoba dojrzała seksualnie,
czy to przez świadome działanie, czy też przez zaniedbywanie swoich
społecznych obowiązków lub obowiązków wynikających ze specyficznej
odpowiedzialności za dziecko, dopuszcza się zaangażowania dziecka w jakąkolwiek
aktywność natury seksualnej, której intencją jest zaspokojenie osoby dorosłej (Standing
Committee on Sexually Abused Children).
Opiekun
– osoba sprawująca
pieczę nad dzieckiem, uprawniona do reprezentacji dziecka oraz posiadająca
władzę prawną do dbania o interesy osobiste i majątkowe innej osoby (rodzic,
rodzic zastępczy lub osoba uprawniona przez rodzica).
Osoba
dorosła bezbronna zgodnie z art. 1 ust. 2 b) Vos Estis Lux Mundi – każda osoba znajdująca się w
stanie niepełnosprawności, upośledzeniu fizycznym lub psychicznym albo
pozbawiona wolności osobistej, która w rzeczywistości, nawet sporadycznie,
ogranicza ich zdolność zrozumienia, chęci lub przeciwstawienia się przestępstwu
w inny sposób.
Wiek
bezwzględnej ochrony –
wiek niższy niż wiek zgody. Czynność seksualna z osobą w wieku ochronnym jest
czynem zabronionym (wykorzystaniem seksualnym), a osoba dopuszczająca się jej i
lub doprowadzająca do niej podlega odpowiedzialności karnej. W Polsce obecnie
wynosi 15 lat.
Zgoda
opiekuna – zgoda
rodziców albo zgoda opiekuna, rodzica zastępczego lub opiekuna tymczasowego.
Jednak w przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka należy
poinformować rodziców o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodzinny
(orzeczenie sądu opiekuńczego zastępuje zgodę rodziców).
Różne
formy przemocy
Bullying
– znęcanie,
zastraszanie, prześladowanie werbalne, społeczne, a także fizyczne.
Cyberprzemoc
– wszelka przemoc
z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych – komunikatorów,
czatów, stron internetowych, mediów społecznościowych, blogów, SMS-ów, MMS-ów.
Może mieć formę wulgarnych wiadomości, obraźliwych komentarzy (hejt,
trolling), rozpowszechniania zdjęć ukazujących dziecko w niekorzystnym świetle,
zastraszania, śledzenia (cyberstalking), ujawniania tajemnic (outing)
itp.
Gaslighting
– przemoc
psychiczna polegająca na manipulowania drugą osobą w taki sposób, że ofiara
przemocy z czasem przestaje ufać swoim osądom, staje się zdezorientowana,
zalękniona i traci zaufanie do swojej pamięci czy percepcji. Jeśli manipulacja
jest stosowana stale i metodycznie, może w końcu doprowadzić do tego, że ofiara
zacznie kwestionować swoje zdrowie psychiczne. W ten sposób manipulator
przejmuje nad nią całkowitą kontrolę.
Grooming
(wobec dorosłego) –
zachowania mające na celu izolację osoby, uczynienie jej zależną, skłonną do
zaufania i bardziej podatną na agresywne zachowanie.
Nadużycie
– postępowanie lub
czyn niezgodny z przyjętymi normami postępowania, a nadużywać oznacza użyć
ponad miarę oraz wykorzystać coś w niewłaściwy sposób lub w nadmiernym
stopniu (SJP).
Nadużycie
władzy – nadużycie
stanowiska, funkcji lub obowiązku w celu wykorzystania innej osoby. Może
przybierać różne formy i obejmować sytuacje, w których dana osoba ma władzę nad
inną osobą na mocy swojego związku (np. pracodawca i pracownik, nauczyciel i
uczeń, trener i sportowiec, rodzic lub opiekun i dziecko, duchowny/osoba zakonna
i parafianin) i wykorzystuje tę władzę na swoją korzyść.
Przemoc
domowa –
jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające
prawa lub dobra osobiste osób, w szczególności narażające na niebezpieczeństwo
utraty życia lub zdrowia, naruszające godność, nietykalność cielesną, wolność,
w tym wolność seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub
psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych
przemocą (art. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).
Przemoc
duchowa –
odwoływanie się do przekonań religijnych i wiary osoby w celu wyrządzenia jej
szkody. Może mieć negatywny wpływ na duchowość osoby poszkodowanej, zwłaszcza
gdy dopuszcza się jej osoba posiadająca duchowy autorytet i zaufanie w
Kościele.
Przemoc
emocjonalna (dorośli) –
powszechna forma przemocy mająca miejsce w bliskich związkach. Przemoc
emocjonalna jest definiowana jako molestowanie, które ma miejsce, gdy dana
osoba jest poddawana zachowaniom lub działaniom mającym na celu jej
kontrolowanie, z zamiarem wyrządzenia jej krzywdy emocjonalnej lub strachu,
poprzez manipulację, izolację lub zastraszanie.
Przemoc
wobec osób starszych –
pojedyncze lub powtarzające się działanie lub brak odpowiedniego działania,
mające miejsce w jakimkolwiek związku, w którym oczekuje się zaufania, które
powoduje krzywdę lub cierpienie starszej osoby.
Seksizm
– uprzedzenie lub
dyskryminacja ze względu na płeć.
Seksualizacja
– proces, w
wyniku którego wartościowanie drugiej osoby oraz siebie
samego/siebie samej dokonywane jest przez pryzmat atrakcyjności seksualnej,
uprzedmiotowienie osoby pod względem seksualnym lub narzucanie seksualności w
niewłaściwy sposób (wg Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego).
Uwikłanie
– każda relacja, w
której ktoś doświadcza strachu, lęku, poczucia winy, poczucia krzywdy,
frustracji, poniżenia, zniewolenia, zależności, dominacji, niemożności bycia
sobą, nieszczerości, braku autentyczności, przemocy emocjonalnej, fizycznej,
seksualnej czy ekonomicznej.
Zaniedbanie
(wobec osoby dorosłej) –
niezapewnienie przez opiekuna środków niezbędnych do życia osobie, którą się
opiekuje.
Wsparcie
Niebieska
Linia –
https://www.niebieskalinia.info/
Procedura
„Niebieskie Karty” –
jest narzędziem, którego głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa osobie
doznającej przemocy domowej, obejmuje też współpracę przedstawicieli różnych
instytucji i podmiotów, które są zobowiązane do reagowania w przypadku
uzyskania informacji o wystąpieniu przemocy domowej.
Przestępstwa
motywowane seksualnie
Przestępstwo
kanoniczne wykorzystywania seksualnego – kanoniczne przestępstwa wykorzystywania seksualnego
popełniane przez duchownych lub osoby konsekrowane, którymi są: zmuszanie
kogoś, za pomocą przemocy, groźby lub nadużycia władzy, do wykonywania lub
poddawania się czynnościom seksualnym; wykonywanie czynności seksualnych z
dzieckiem lub osobą bezbronną; produkcję, wystawianie, posiadanie lub
dystrybucję, w tym drogą elektroniczną, pornografii z udziałem dzieci, a także
werbowanie lub nakłanianie dziecka lub osoby bezbronnej do udziału w tworzeniu
pornografii popełnione przez duchownych lub osoby zakonne, o których mowa w
artykule 1 §1 a) Vos Estis Lux Mundi.
Przestępstwa
przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (art. 197-205 k.k.) – zgwałcenie (art. 197),
wykorzystanie seksualne osoby bezradnej lub niepoczytalnej (art. 198),
seksualne wykorzystanie zależności (art. 199), seksualne wykorzystanie dziecka
(art. 200), uwodzenie dziecka poniżej lat 15 z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego
lub sieci telekomunikacyjnej (art. 200a), propagowanie pedofilii (art. 200b),
kazirodztwo (art. 201), pornografia (art. 202), zmuszanie do prostytucji (art.
203), czerpanie zysku z cudzego nierządu (art. 204).
Rejestr
Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym – rejestr obywateli polskich, którzy dopuścili się
przestępstwa z pobudek seksualnych. Składa się z Rejestru publicznego i
Rejestru z dostępem ograniczonym.
https://arch-bip.ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/rejestr-sprawcow-przestepstw-na-tle-seksualnym/
Osoby
dramatu
Oskarżony
– osoba, której
postawiono zarzuty karne.
Osoba
pokrzywdzona –
osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone
lub zagrożone przez przestępstwo (art. 49 §1 k.p.k.).
Osoby
pokrzywdzone przemocą w rodzinie –
osoby najbliższe, inne osoby pozostające w stałym lub przemijającym stosunku
zależności od osoby stosującej przemoc (art. 115 §11 Ustawy o przeciwdziałaniu
przemocy w rodzinie).
Pozwany
– osoba, na którą
złożono skargę.
Przestępca
seksualny – osoba,
która przyznała się do wykorzystania seksualnego lub której odpowiedzialność za
wykorzystanie została orzeczona przez właściwy sąd i/lub procedurę kościelną.
Skarżący
– każda osoba
składająca skargę, która może zawierać zarzut, podejrzenie, obawę lub
zgłoszenie naruszenia prawa.
Zespół
ds. Prewencji i jego praca
Dane
osobowe – wszelkie
informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania żyjącej
osoby fizycznej, a także poszczególne informacje, które w połączeniu ze sobą
mogą prowadzić do zidentyfikowania tożsamości danej osoby. Przykładowe dane
osobowe: imię i nazwisko, adres zamieszkania, adres e-mail z imieniem i
nazwiskiem, numer dowodu tożsamości, dane o lokalizacji, adres IP, dane
przechowywane przez szpital lub lekarza, które mogą jednoznacznie wskazywać
tożsamość danej osoby.
Kompetencje
miękkie –
umiejętności psychospołeczne, np. komunikatywność, asertywność.
Konflikt
interesów –
sytuacja (postrzegana lub rzeczywista), w której powstaje konflikt pomiędzy
obowiązkami służbowymi danej osoby a jej prywatnymi interesami, który może mieć
wpływ na wykonywanie tych obowiązków. Taki konflikt zazwyczaj wiąże się z
przeciwstawnymi zasadami lub niezgodnymi życzeniami lub potrzebami i może
wystąpić, gdy osoba pełni wiele ról.
Lojalność
środowiskowa –
silna lojalność wobec danego środowiska, grupy ludzi, wspólnoty, instytucji,
przełożonego itp., która może przyjmować formy pozytywne, np. dochowanie
tajemnicy, lub negatywne, np. niereagowanie bądź zaprzeczanie przemocy.
Osoba
odpowiedzialna za interwencję –
zarządca placówki (proboszcz, administrator) odpowiedzialny za podejmowanie
interwencji w przypadku zaistnienia przemocy.
Osoba
odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci – osoba wyznaczona przez proboszcza (administratora),
sprawująca nadzór nad prawidłowym stosowaniem standardów ochrony dzieci.
Osoba
zaufana – osoba
wyznaczona przez proboszcza (administratora), ciesząca się zaufaniem i
odpowiednio przygotowana, odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń o
zdarzeniach dotyczących przemocy.
Wniosek
o wgląd w sytuację rodziny –
pismo, które może zostać złożone przez każdą osobę fizyczną i prawną, która
chce, aby sąd zbadał aktualną sytuację rodzinną. Wniosek nie podlega żadnej
opłacie sądowej, może być złożony w każdej chwili i w przypadku jego
odrzucenia przez sąd nie rodzi żadnych negatywnych konsekwencji wobec
wnioskodawcy.
Formy
przemocy wobec dziecka
Przemoc
wobec dzieci –
wszelkie formy złego traktowania fizycznego i/lub emocjonalnego,
wykorzystywania seksualnego, zaniedbania lub niedbałego traktowania, wyzysku
komercyjnego lub innego, skutkujące rzeczywistą lub potencjalną szkodą dla
zdrowia, przetrwania, rozwoju lub godności dziecka w kontekście relacji
odpowiedzialności, zaufania lub siły. Dzieli się powszechnie na pięć podtypów:
przemoc fizyczna, znęcanie się emocjonalne/psychiczne, zaniedbanie, narażenie
na przemoc w rodzinie, wykorzystywanie seksualne. W kontekście Kościoła
katolickiego ważne jest także uznanie przemocy duchowej za dodatkowy podtyp
przemocy.
Przemoc
fizyczna to
przemoc, w wyniku której dziecko doznaje fizycznej krzywdy lub jest nią
potencjalnie zagrożone. Krzywda ta następuje w wyniku działania bądź
zaniechania działania ze strony rodzica lub innej osoby odpowiedzialnej za
dziecko, lub której dziecko ufa, bądź która ma nad nim władzę. Przemoc fizyczna
wobec dziecka może być czynnością powtarzalną lub jednorazową.
Przemoc
psychiczna i emocjonalna to
przewlekła, nie fizyczna, szkodliwa interakcja wobec dziecka, obejmująca
zarówno działania, jak i zaniechania. Zaliczamy do niej m.in. niedostępność
emocjonalną, zaniedbywanie emocjonalne, relację z dzieckiem opartą na wrogości,
obwinianiu, oczernianiu, odrzucaniu, nieodpowiednie rozwojowo lub
niekonsekwentne interakcje z dzieckiem, niedostrzeganie lub nieuznawanie
indywidualności dziecka i jego granic psychicznych.
Zaniedbywanie
dziecka to
chroniczne lub incydentalne niezaspokajanie jego podstawowych potrzeb
fizycznych/psychicznych i/lub nierespektowanie jego podstawowych praw,
powodujące zaburzenia jego zdrowia i/lub trudności w rozwoju. Do zaniedbywania
dochodzi w relacji dziecka z osobą, która jest zobowiązana do opieki,
wychowania, troski i ochrony dziecka.
Narażenie
na przemoc w rodzinie –
forma psychicznego znęcania się nad dzieckiem, w której dziecko jest obecne –
słyszy lub widzi – gdy inny członek rodziny doświadcza przemocy fizycznej,
psychicznej lub seksualnej albo widzi szkody wyrządzone osobom lub mieniu w
wyniku agresywnego zachowania członka rodziny.
Wykorzystywanie
seksualne dziecka –
wykorzystanie seksualne dziecka to włączanie dziecka w aktywność seksualną,
której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej
zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w
ważny prawnie sposób i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi lub
obyczajowymi danego społeczeństwa. Z wykorzystaniem seksualnym mamy do
czynienia, gdy taka aktywność wystąpi między dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem
a innym dzieckiem, jeśli te osoby ze względu na wiek bądź stopień rozwoju
pozostają w relacji opieki, zależności, władzy. Celem takiej aktywności jest
zaspokojenie potrzeb innej osoby (World Health Organization). Obejmuje
zachowania z kontaktem fizycznym (w tym penetracyjne) oraz bez kontaktu
fizycznego, może wtedy przybrać formę seksualizacji, robienia zdjęć lub filmów
wideo przedstawiających dzieci o charakterze jednoznacznie seksualnym,
zmuszania dzieci do oglądania czynności seksualnych lub wzięcia w nich udziału
lub zmuszania dzieci do uprawiania seksu lub angażowania się w czynności
seksualne z innymi dziećmi lub dorosłymi. Obejmuje również wyzyskiwanie
seksualne dzieci, czyli czerpanie zysku np. z pornografii z udziałem dzieci lub
prostytucji dziecięcej. Grooming (wobec dziecka) – zachowania, których
celem jest przygotowanie dziecka do wykorzystywania seksualnego. Obejmuje
nawiązanie szczególnej relacji z dzieckiem, często również warunkowanie
rodziców i innych dorosłych oraz osłabienie ich czujności, aby myśleli, że relacja
z dzieckiem jest normalna i pozytywna.
Przemoc
rówieśnicza (agresja rówieśnicza, bullying) – występuje, gdy dziecko doświadcza
różnych form przemocy ze strony rówieśników, bezpośrednio lub z użyciem
technologii komunikacyjnych. Ma miejsce wtedy, gdy działanie ma na celu
wyrządzenie komuś przykrości lub krzywdy (intencjonalność), ma charakter systematyczny
(powtarzalność), a ofiara jest słabsza od sprawcy bądź grupy sprawców.
Obejmuje przemoc werbalną (np. przezywanie, dogadywanie, ośmieszanie),
relacyjną (np. wykluczenie z grupy, ignorowanie, nastawianie innych przeciwko
osobie), fizyczną (np. pobicie, kopanie, popychanie, szarpanie), materialną
(np. kradzież, niszczenie przedmiotów) oraz elektroniczną (złośliwy SMS lub
e-mail, wpis w mediach społecznościowych, umieszczanie w Internecie zdjęć lub
filmów ośmieszających ofiarę), a także przemoc podczas randki ze strony
chłopaka/dziewczyny.
KODEKS ZACHOWAŃ
Zasady
chroniące dotyczące dzieci (granice zachowań)
Dzieckiem jest osoba, która nie
ukończyła 18. roku życia. Dziecko, rozwijając się, konstytuuje siebie jako
osobę. Potrzebuje do tego opieki, troski, serdeczności, kształcenia i
wychowania. Dzieje się to w rodzinie, ale również poprzez relacje z
autorytetami oraz wartościami przekazywanymi w środowisku rówieśniczym i
wychowawczym. Wszelkie oddziaływanie wychowawcze zawsze musi się dokonywać z
poszanowaniem woli rodziców bądź prawnych opiekunów.
Wprawdzie niemożliwe jest
stworzenie wyczerpującej listy zachowań niepożądanych, ani też wskazanie
precyzyjnych granic wszystkich zachowań, należy jednak kierować się poniższymi
wskazówkami oraz roztropnością i wrażliwością ewangeliczną.
Zasady
te dotyczą nie tylko relacji dorosły – dziecko, ale również relacji pomiędzy
dziećmi (Załącznik 5).
Zasady
chroniące w kontakcie bezpośrednim
Wszystkie
spotkania z dziećmi na terenie parafii organizowane są w miejscach oficjalnych,
ogólnodostępnych i do tego przygotowanych.
Nie
można przebywać z dzieckiem sam na sam w warunkach odizolowanych. Jeżeli dobro
dziecka wymaga indywidualnego spotkania, nie może się ono odbywać w sekrecie
(zalecane powiadomienie rodziców lub przełożonego) i w warunkach
odizolowanych. Osoba przeprowadzająca spotkanie powinna zatroszczyć się o
transparentność (np. przeszklone lub uchylone drzwi pomieszczenia, które nie
mogą być zamknięte na klucz, obecność innych osób w bezpośrednim pobliżu, powiadomienie
innych osób o spotkaniu itp.). Indywidualnych spotkań z dziećmi nie wolno w
nieroztropny sposób mnożyć ani przedłużać. Spotkania takie nie powinny odbywać
się w późnych godzinach wieczornych (po godz. 20.00 lub nocą).
Dzieci
nie mogą przebywać w parafialnych pomieszczeniach mieszkalnych bez opieki
rodzica lub opiekuna prawnego. Nie powinny też towarzyszyć duszpasterzom w
miejscach lub w sprawach niezwiązanych ze sprawowaniem posługi lub formacją.
Dzieci
powinny zawsze pozostawać pod opieką osoby dorosłej. Podczas pełnienia funkcji
wychowawczych opiekunowie nie mogą pozostawać pod wpływem alkoholu lub
substancji psychoaktywnych ani przyjmować ich w obecności dzieci. Dzieci na
terenie parafii nie mogą przebywać pod wyłączną opieką innego dziecka, chyba że
inaczej stanowią regulaminy religijnych ruchów duszpasterstwa poza parafialnego,
np. Ruchu Światło-Życie, KSM, w tym wypadku stosuje się standardy opracowane
przez te grupy. Osoby te powinny być odpowiednio uformowane, przygotowane i
pełnić posługę pod okiem dorosłych.
Jeśli
spotkania formacyjne, np. przygotowanie do bierzmowania, odbywają się w domach
wybranych rodzin, również muszą być przeprowadzane w grupie, nigdy
indywidualnie.
Zakazuje
się duchownym przewożenia dzieci prywatnymi samochodami bez wiedzy i wyraźnej
zgody rodziców lub opiekunów prawnych.
Niestosowne
jest skracanie dystansu przez przechodzenie na „ty” osoby dorosłej z dzieckiem.
W
prywatne życie dziecka wolno ingerować tylko w takim wymiarze, w jakim wymaga
tego konkretny problem.
W
przypadku konieczności podjęcia rozmów na temat seksualności należy wykazać
się delikatnością i roztropnie rozeznać, czy takiej rozmowy nie powinien przeprowadzić
specjalista.
W
obecności dzieci nie wolno wypowiadać treści i żartów o podtekście seksualnym.
Zabronione jest prezentowanie dzieciom treści obscenicznych, erotycznych,
pornograficznych lub mających podtekst seksualny, zawierających sceny brutalnej
przemocy bądź nieodpowiednich do wieku i wrażliwości odbiorców w jakikolwiek
sposób i za pomocą jakiegokolwiek urządzenia.
Niedozwolone
jest stosowanie przemocy fizycznej oraz psychicznej, takiej jak: poniżanie,
upokarzanie, ośmieszanie, dokuczanie, szykanowane, znęcanie się itp., zarówno
w bezpośrednich kontaktach, jak i za pośrednictwem mediów społecznościowych.
Niedopuszczalne
są wszelkiego rodzaju nadużycia duchowe (w obszarze spowiedzi, poradnictwa
itp.).
Każdy
przypadek przemocy fizycznej, psychicznej (emocjonalnej) czy seksualnej
pomiędzy dziećmi wymaga natychmiastowej reakcji ze strony opiekunów.
Nie
wolno dotykać dzieci wbrew ich woli ani w sposób nieadekwatny do relacji
duszpasterskich lub wychowawczych.
Zachowania
niedozwolone:
wszelkie
formy okazywania niechcianej czułości;
dotykanie
piersi, pośladków, genitaliów i ich okolic (choćby przez bieliznę lub odzież);
pocałunki;
mocne
i zamykające uściski, uniemożliwiające przerwanie kontaktu;
klepanie
po pośladkach, udach, kolanach, głowie;
łaskotanie
lub mocowanie się w dużej bliskości cielesnej;
masaże;
sadzanie
na kolanach;
kładzenie
się lub spanie obok;
ocieranie
się;
seksualizacja
i seksizm;
różne
formy poniżania oraz mobbing;
używanie
wulgaryzmów.
Zachowania
właściwe w naszym kręgu kulturowym:
uścisk
dłoni lub delikatne objęcie;
delikatne
poklepanie po ramionach lub plecach jako wyraz akceptacji wsparcia,
pocieszenia;
dotyk
ramion, rąk czy barku jako wyraz bliskości;
trzymanie
się za ręce w czasie np. zabawy lub dla uspokojenia wzburzenia emocjonalnego;
trzymanie
za ręce dzieci w czasie spaceru;
siadanie
w pobliżu małych dzieci;
podnoszenie
lub trzymanie na rękach dzieci do ok. 3. roku życia;
przytulanie
i branie na kolana małych dzieci za zgodą ich rodziców i najlepiej w ich
obecności;
dzieciom
nie wolno robić zdjęć lub filmować bez ich zgody. Nie wolno upubliczniać zdjęć,
filmów z udziałem dzieci bez pisemnej zgody ich rodziców lub opiekunów
prawnych, z wyjątkiem zdjęć dużych grup w miejscach publicznych w związku z
informowaniem o wydarzeniach;
zabrania
się częstowania dzieci tytoniem, alkoholem i innymi substancjami
psychoaktywnymi, posiadania środków niedozwolonych przez prawo. Nie wolno
również tolerować ich posiadania oraz zażywania przez dzieci.
Zasady
ochrony dotyczące wyjazdów
W
organizowaniu spotkań obowiązuje zasada pełnej transparentności. Na początku
roku formacyjnego w parafii należy:
zapoznać
rodziców lub opiekunów prawnych dzieci z harmonogramem prowadzonych spotkań;
zadbać
o wyrażenie przez nich zgody w formie pisemnej na udział w spotkaniach;
ustalić
zasady odbioru dzieci;
ustalić
zasady komunikacji elektronicznej z dziećmi;
wszystkie
formy zorganizowanego czasu, a w sposób szczególny wypoczynku dzieci powinny
być realizowane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;
na
wyjazdy grupowe należy uzyskać pisemną zgodę rodziców lub opiekunów prawnych,
po uprzednim zapoznaniu ich z ramowym planem działania i zasadami jego
organizacji (regulaminem). Podczas wyjazdu rodzice lub opiekunowie prawni mają
prawo do kontaktu ze swoim dzieckiem oraz z jego opiekunem;
podczas
wyjazdów parafialnych opiekunowie nie powinni nocować w tym samym pomieszczeniu
co podopieczni. W sytuacji szczególnej, wymagającej od opiekuna pozostania w
nocy w pomieszczeniu z wychowankiem, powinien on o tym fakcie zawiadomić inną
osobę dorosłą, kierownika wyjazdu oraz, jeśli to możliwe, rodzica lub opiekuna
prawnego wychowanka. Jeśli wyjazd przewiduje noclegi zbiorowe, organizator
zawiera informację na ten temat w regulaminie. Szczególnie zadbać należy o
ochronę dzieci w toaletach, łazienkach, przebieralniach czy szatniach.
Zasady
ochrony dotyczące kontaktów przez media oraz udostępniania z Internetu.
Parafia, zapewniając dzieciom
dostęp do Internetu, wdraża środki bezpieczeństwa uniemożliwiające dostęp do
treści stanowiących zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju. Na urządzeniach
umożliwiających dostęp do Internetu jest zainstalowane i aktualizowane
oprogramowanie filtrujące treści.
Zasady
chroniące dotyczące wszystkich, również dorosłych
Sakrament
pokuty i pojednania, a także spotkania związane z towarzyszeniem duchowym
odbywają się w miejscach do tego wyznaczonych (konfesjonał lub miejsce osobne,
ale widoczne). Jeśli nie można zachować tej zasady (np. w czasie wakacji,
pielgrzymki czy przy spowiedzi osoby chorej czy z niepełnosprawnością), dbamy o
to, by spowiednik i penitent byli dostępni (drzwi pomieszczenia nie mogą być
zamknięte na klucz) lub widoczni dla innych osób (np. przeszklenia w drzwiach,
uchylone drzwi do pomieszczenia). Niedopuszczalne jest spowiadanie lub tzw.
rozmowy duchowe w pokojach prywatnych.
Jeśli
to możliwe odwiedziny chorych (dotyczy księży oraz szafarzy i wolontariuszy)
odbywają się w obecności osoby trzeciej (kogoś z rodziny, z sąsiedztwa, osoby
posługującej w parafii).
Do
udziału w wizytach duszpasterskich (kolęda) zapraszane są tylko takie osoby
(służba liturgiczną, organista, zakrystianin, kościelny), które wykazują się
odpowiednią dojrzałością. Dzieci mogą uczestniczyć tylko pod opieką dorosłych.
REKRUTACJA OSÓB I EDUKACJA
O
każdej osobie zaangażowanej w parafii i mającej kontakt z dziećmi w obszarze
związanym z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad
psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych
zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad dziećmi proboszcz (administrator)
uzyskuje dane z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym
(https://arch-bip.ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/rejestr-sprawcow-przestepstw-na-tle-seksualnym/).
Dodatkowo,
przed nawiązaniem stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby do działalności
(np. wolontariackiej) związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem,
świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub
realizacją innych zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad nimi proboszcz (administrator)
ma obowiązek uzyskania od tej osoby informacji z Krajowego Rejestru Karnego w
zakresie przestępstw określonych w rozdz. XIX k.k. (przestępstwa przeciwko
życiu i zdrowiu) i XXV k.k. (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i
obyczajowości) oraz w zakresie art. 189a k.k. (handel ludźmi), art. 207 k.k.
(znęcanie się nad osobą najbliższą lub pozostającą w stosunku zależności) oraz
przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Jeśli
parafia zatrudnia firmy z zewnątrz lub udostępnia pomieszczenia podmiotom
zewnętrznym, a ich działalność nie obejmuje kontaktu z dziećmi jw., należy po
pierwsze: zadbać o to, aby dzieci faktycznie nie przebywały same w obecności
osób z zewnątrz, po drugie wskazane jest, aby osoby te lub zarządcę podmiotu
zewnętrznego zapoznać z standardami ochrony dzieci i przyjąć od nich
oświadczenie z Załącznika 2.
Proboszcz
(administrator) parafii powołuje Zespół ds. Prewencji. W jego skład
wchodzą: osoba odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci, osoba zaufana oraz
osoba odpowiedzialna za interwencję.
Osoba odpowiedzialna za standardy troszczy się o to, aby standardy
były w parafii znane, wdrażane i przestrzegane. Każda odrębna grupa parafialna,
np. ministranci, może wyznaczyć własną taką osobę.
Osoba zaufana powołana jest do przyjmowania
zgłoszeń w przypadku naruszenia standardów lub zaistnienia incydentów przemocy.
Musi to być osoba faktycznie budząca zaufanie, odpowiednio przygotowana oraz
posiadająca tzw. kompetencje miękkie, predysponujące ją do kontaktu z osobami
skrzywdzonymi. Nie może ona na własną rękę podejmować działań służących
wyjaśnieniu podejrzeń i zarzutów lub weryfikacji zgłaszanych faktów.
Współpracuje ściśle z osobą odpowiedzialną za interwencję. Osoby te zobowiązane
są do zachowania poufności (Załącznik 4).
Z zasady osobą odpowiedzialną za
interwencję w przypadku podejrzenia lub zaistnienia przemocy jest proboszcz
(administrator) parafii, może on jednak delegować do tego zadania kompetentną
osobę.
Osoby powyższe tworzą wraz z
proboszczem (administratorem) Zespół ds. Prewencji i ściśle z sobą
współpracują. Wskazane jest, aby były to świeckie osoby cieszące się zaufaniem,
odpowiednio przeszkolone i kompetentne, które będą wiedziały, jakie działania w
danej sytuacji są stosowne i konieczne. Nie mogą to być osoby uwikłane w
lojalność środowiskową lub w konflikcie interesów. W sytuacji, gdy nie ma
możliwości powołania całego zespołu, należy powołać przynajmniej jedną osobę,
która będzie łączyła powyższe funkcje. Zespół ten współpracuje również z
osobami odpowiedzialnymi w diecezji za prewencję oraz z delegatem ds. ochrony
dzieci i młodzieży
Wszyscy
pracownicy i wolontariusze w parafii otrzymują potrzebną im wiedzę o
standardach przyjętych i obowiązujących w parafii – kodeksie zachowań,
procedurach związanych z interwencją i zgłoszeniem. Szkolenie może prowadzić
osoba odpowiedzialna w parafii za prewencję.
Każda
osoba pracująca z dziećmi i osobami bezbronnymi co dwa lata uczestniczy w
jednodniowym szkoleniu z zakresu prewencji. Treść tych szkoleń przygotowana
jest przez osobę odpowiedzialną w diecezji za prewencję.
Osoby
odpowiedzialne za prewencję w danej parafii uczestniczą raz w roku w spotkaniu
odpowiedzialnych za prewencję w danej diecezji.
PROCEDURY POSTĘPOWANIA W SYTUACJI ZGŁOSZENIA KRZYWDY
(JAKIEJKOLWIEK PRZEMOCY), CZY NIEWŁAŚCIWEGO ZACHOWANIA
W
przypadkach przemocy fizycznej bądź seksualnej, gdy sprawcą jest osoba dorosła
lub dziecko, należy zgłosić ten fakt zgodnie z prawem do organów ścigania
lub/oraz do delegata właściwej instytucji kościelnej.
Gdy
sprawa dotyczy niewłaściwego zachowania osób świeckich zatrudnionych w parafii
bądź wolontariuszy, sprawę należy zbadać i podjąć adekwatne kroki w zależności
od tego, czego dotyczyło to zachowanie. Każdorazowo należy podjąć z tą osobą
rozmowę i jeśli zajdzie taka potrzeba, to okresowo lub stale wycofać ją z pracy
duszpasterskiej.
Jeśli
niewłaściwe zachowanie dotyczy dziecka, należy o tym zawiadomić jego rodziców i
wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.
Jeśli
sprawa dotyczy niewłaściwych zachowań dzieci wobec siebie nawzajem, należy
niezwłocznie zawiadomić rodziców dzieci i wraz z nimi podjąć odpowiednie
działania.
Osoba
odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń współpracuje z proboszczem
(administratorem) i delegatem diecezjalnym.
Każda
informacja o niewłaściwym zachowaniu powinna być traktowana poważnie, gdyż jest
działaniem prewencyjnym.
Jeśli
jakakolwiek osoba dorosła, także zaangażowana w pracę duszpasterską w parafii,
dowie się od dziecka, że doświadcza ono przemocy, automatycznie ma obowiązek
zastosowania się do art. 304 k.p.k. mówiącego o tym, że każdy, kto dowie się o
popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić
o tym prokuratora lub policję.
Wszelka
działalność dotycząca ochrony oraz interwencji i pomocy jest dokumentowana.
Wpisów w rejestrze zdarzeń dokonują osoby bezpośrednio zaangażowane w daną
aktywność (zazwyczaj osoba zaufana oraz/lub osoba odpowiedzialna za
interwencję), ale za bezpieczne przechowywanie notatek odpowiedzialny jest
proboszcz (administrator). Rejestr (Załącznik
3) prowadzi się zgodnie z zasadami ochrony danych wrażliwych. Notatką taką
posługujemy się w działaniach interwencyjnych (np. przy zgłoszeniu do
prokuratury).
POMOC OSOBOM SKRZYWDZONYM
Każda
osoba, która mówi o doświadczanej przez siebie krzywdzie, winna zostać przyjęta
z szacunkiem i uważnie wysłuchana.
Osoba
skrzywdzona powinna otrzymać informację o możliwych formach pomocy, z której
może skorzystać na terenie parafii lub poza nią.
W
sytuacji, gdy osoba wskazana jako sprawca jest kapłanem lub inną osobą
zaangażowaną w parafii, należy jak najszybciej zapewnić bezpieczeństwo osobie
skrzywdzonej (np. przez niedopuszczanie do niej osoby wskazanej lub podejrzanej
o krzywdę). Następnie należy jej udzielić pomocy, jakiej potrzebuje. Osoby
poszkodowane nie powinny być obarczane kosztami udzielanej im pomocy.
Troska
duszpasterska wobec osoby skrzywdzonej i jej bliskich polega przede wszystkim
na życzliwym wysłuchaniu i pomocy w odbudowaniu jej więzi z Bogiem i zaufania
do Kościoła. Organizowana jest w porozumieniu z diecezjalnym duszpasterzem ds.
pomocy duchowej osobom skrzywdzonym.
Jeśli
osoba skrzywdzona należała do jakiejś grupy parafialnej, również inni
uczestnicy tej grupy powinni otrzymać pomoc duszpasterską i ewentualnie
psychologiczną.
Jeśli
osobą skrzywdzoną jest dziecko, pomoc powinna otrzymać również jego rodzina.
Parafianie
powinni być we właściwy sposób poinformowani o tym, co się wydarzyło oraz
otrzymać stosowną pomoc. Należy przy tym zachować zasadę ochrony dobrego
imienia osoby skrzywdzonej.
Jeśli
zgłoszenie dotyczy przestępstwa określonego w prawie karnym i/lub kanonicznym,
osoba przyjmująca zgłoszenie postępuje zgodnie z procedurami zawartymi w
Wytycznych KEP.
Jeśli
zgłoszenie dotyczy innej krzywdy czy niewłaściwego zachowania, osoba
zgłaszająca otrzymuje informację o podjętych w sprawie krokach.
Wszelkie
działania i uzyskane informacje objęte są zasadą poufności, ale osoby
skrzywdzonej nie wolno zobowiązywać do zachowania tajemnicy.
POMOC SPRAWCY
W
sytuacji, gdy oskarżonym jest dziecko, należy współpracować z jego rodzicami
lub opiekunami prawnymi w takim zakresie, w jakim jest to możliwe i potrzebne.
Ich również dobrze jest otoczyć opieką duszpasterską.
W
sytuacji, gdy osobą oskarżoną jest kapłan lub osoba konsekrowana, należy
zastosować się do wskazań uzyskanych od biskupa miejsca lub przełożonych. Wobec
takiej osoby powzięte zostają kroki przewidziane przez Wytyczne KEP.
Gdy
osobą oskarżoną jest świecki pracownik lub wolontariusz parafialny, należy
odsunąć taką osobę od podejmowanej pracy na czas wyjaśnienia sprawy lub do
czasu decyzji prokuratury oraz objąć ją opieką duszpasterską.
W
procesie wyjaśniania sprawy oraz w podawaniu informacji należy również zadbać o
zachowanie ochrony dobrego imienia domniemanego sprawcy.
W
przypadku zaistnienia fałszywego oskarżenia, jeśli zarzuty nie zostaną
potwierdzone, a oskarżenie znane było osobom postronnym, należy przekazać im
informację o niewinności oskarżonego w formie komunikatu biskupa miejsca lub
delegata.
ZAPEWNIENIE JAKOŚCI I CIĄGŁOŚCI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE PREWENCJI
Dokument
zawierający standardy ochrony dzieci i osób bezbronnych w parafii aktualizowany
jest co dwa lata.
Ewaluacja
dokumentu dokonywana jest przez osobę odpowiedzialną za prewencję we współpracy
z proboszczem (administratorem) i osobami wyznaczonymi przez proboszcza
(administratora), a następnie konsultowana z osobami zaangażowanymi w
duszpasterstwo parafialne. Następnie jest zatwierdzana przez osobę
odpowiedzialną w diecezji za prewencję.
Osobą
zaufania w parafii Rzym. Kat. pw. Św. Filipa Neri i Św. Jana Chrz. w
Studziannie
jest
Renata Fiderek…………………………………………………………………………….
Kontakt
tel. 510 490 175………………………………………………………………………..
Placówki,
w których można uzyskać pomoc terapeutyczną:
Gminny
Ośrodek Pomocy Społecznej w Poświętnem,
ul. Szkolna 2A, tel. 44 756 40
61
Podpis proboszcza (administratora)
(pieczęć parafii)
Ta strona korzysta z plików cookie w celu zapewnienia usług na najwyższym poziomie. Jeżeli nie wyrażasz zgody, zmień ustawienia przeglądarki. Schowaj
